بررسی طبیعت نگاری در مکتب شیراز ( دوره اسکندر سلطان 801تا 817)

طبیعت¬گرایی در دوره اسکندر سلطانِ تیموری دارای معنا و مفهومی ویژه بوده که بخش¬های وسیعی از مفاهیم زیبایی شناختی خود را به واسطه صور خیال مانند تشبیه، استعاره، کنایه، اغراق ، افکار و اندیشه¬های اسطوره¬ای و دینی قبل از اسلام اخذ نموده است. از این رهگذر طبیعت و اسلوب ساخت آن نه به معنای مواجهه عینی در مقابل جهان خارج، بلکه ریشه در نوعی جهان¬بینی اساطیری و دینی دارد که تمامی اشکال و صور طبیعت را به عنوان مظهری از عوالم ماورایی تلقی می¬نموده تا زمینی. بنابراین در نگارگری این دوره طبیعت نگاری در آن واحد به دو وجه عینی و ذهنی به طور همزمان اشاره داشته، که این دوسویه¬ی نگاه در عین توجه به ابعاد واقعی و بیرونی اشکال به جنبه¬های دینی و اسطوره¬ای که ریشه در عالم خیال یا مثالی نیز دارند تکیه داشته است. لذا هدف اصلی این پژوهش بررسی و دست یابی به تأثیرات اندیشه¬های دینی و اسطوره¬ای قبل از اسلام بر آثار شکل گرفته در دوره اسکندر سلطان می¬باشد. در ادامه این سوال¬ها مطرح می-شود؛ تأثیر ادیان قبل از اسلام بر نگاره¬های دوره اسلامی(اسکندر سلطان 801 تا 817) به چه میزان است؟ و؛ آیا می¬توان حضور درختان و گیاهان در آثار دوره مذکور را به عنوان نمادی از باورهای دینی قبل از اسلام فرض کرد؟ پس از اجرای تحقیق، یافته¬های آن مبین این نکات بوده که نگارگری دوره اسکندر سلطان برگرفته از عالمی دو ساحتی است که به ملاحظات طبیعت پردازانه دنیای واقعی شکل¬ها نظر دارد، و همچنین به وجوه دینی و اسطوره¬ای صور نیز توجه داشته است. بنابراین نتیجه پژوهش حاضر بیانگر این مطلب است که شکل¬های خیالی عناصر طبیعت و اسلوب¬های طبیعت گرایانه در نگارگری این دوره، متأثر از تفکرات دین مزداییان (آئین زرتشتی) است. همچنین برخی بسترهای دینی و اجتماعی که آثار در آن به وجود آمده به صور حاکم در تصاویر رنگ و بویی متفاوت از آثار هم زمان خود بخشیده است. پژوهش حاضر به روش تحقیقِ توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه¬ای و مشاهده اسناد و مدارک و تصاویر برجای مانده انجام پذیرفته است.